Zatrzymanie prawa jazdy, odebranie prawa jazdy, cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami, zakaz prowadzenia pojazdów to pojęcia, które pojawiają się w wielu dyskusjach. Często są mylone, czasami używane naprzemiennie. Zatrzymuje prawo jazdy Policja i w pewnych przypadkach starosta, cofa uprawnienia do kierowania pojazdami starosta, zaś sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów. Odebranie prawa jazdy to pojęcie potoczne.
Zatrzymując pojazd do kontroli, policjant może przeprowadzić rutynowe czynności związane np.: ze sprawdzeniem stanu trzeźwości kierującego pojazdem lub kontrolą prędkości. W przypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych norm prawnych policjant dokonujący czynności może zdecydować o zatrzymaniu prawa jazdy, co powoduje i dalszym zakazie poruszania się samochodem. Zatrzymanie prawa jazdy odbywa się na wniosek Policji, a organem decydującym o jego zatrzymaniu, czyli nieoddawaniu go kierowcy na jakiś okres czasu jest starosta. Na czym dokładnie polega zatrzymanie prawa jazdy i za jakie wykroczenia grozi?
Podstawa prawna do zatrzymania prawa jazdy
Zatrzymanie prawa jazdy jest uregulowane przez Ustawę z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym. Art. 129 stanowi, że policjant ma prawo do: „zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego używania oraz karty kierowcy…”. Ustawa – Prawo o ruchu drogowym (potocznie: kodeks drogowy) wymienia przypadki, w których policjant ma uprawnienia do zatrzymania prawa jazdy. Mowa jest o obligatoryjnych przepisach, które mówią o obowiązkowym zatrzymaniu prawa jazdy i fakultatywnych, czyli w przypadkach, gdy nie jest ono obowiązkiem.
Należy pamiętać, że policjant dokonuje tylko zatrzymania prawa jazdy i niezwłocznie przekazuje je do starostwa lub w przypadku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia prawo jazdy przekazywane jest do sądu lub prokuratury. Policja nigdy nie decyduje, czy dokument prawa jazdy zwrócić kierowcy. Jedyny wyjątek stanowi przypadek, gdy Policja nie uzyska w ciągu 30 dni wyników badania krwi lub moczu przeprowadzanych na zawartość alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.
Złamanie przepisów ruchu drogowego – przymus zatrzymania prawa jazdy
Policjant jest zobligowany do zatrzymania prawa jazdy w przypadku, gdy kierowca złamie konkretne przepisy. Poniżej przedstawiona jest lista przypadków, zaś w nawiasach informacje, jak długo można jeździć bez prawa jazdy, po jego odebraniu, na podstawie wydanego pokwitowania:
- uzasadnione podejrzenie, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
- stwierdzenie zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność (7 dni),
- podejrzenie podrobienia lub przerobienia prawa jazdy (7 dni),
- gdy upłynął termin ważności prawa jazdy (7 dni),
- gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy,
- gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami,
- kierujący pojazdem przekroczył liczbę 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny (24 godziny),
- przekroczenie przez kierującego pojazdem w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego,
- stwierdzenie, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy popełnił on przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub 3 wskazane w ustawie wykroczenia,
- stwierdzenie braku dokumentów wymaganych przy korzystaniu z blokady alkoholowej,
- popełnienie, w okresie próbnym wynoszącym co do zasady 2 lata, 3 wykroczeń lub 1 przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (24 godziny),
- przekroczenie prędkości powyżej 50 km/h w terenie zabudowanym (24 godziny),
- w samochodzie przewożona będzie większa liczba osób niż określona w dowodzie rejestracyjnym (24 godziny),
- w samochodzie będzie większa liczba osób, niż wynika to z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji (24 godziny).
Ciekawym wyjątkiem jest to, że policjant może zatrzymać prawo jazdy, gdy liczba przewożonych osób musi być wyższa niż 2 osoby w przypadku samochodów osobowych i ciężarowych oraz wyższa niż 5 osób w przypadku autobusów.
Po zatrzymaniu dokumentu za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h w terenie zabudowanym policjant jest zobowiązany do wystawienia odpowiedniego pokwitowania. Na jego podstawie kierowca może jeszcze prowadzić pojazdy mechaniczne przez 24 godziny.
Fakultatywnie policjant może zatrzymać prawo jazdy w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów. Na podstawie pokwitowania można kierować pojazdem przez 7 dni.
Jeżeli prawo jazdy zostało wydane przez organ spoza Polski i kierujący nie ma miejsca zamieszkania w Polsce to pokwitowanie odbioru prawa jazdy uprawnia go do poruszania się samochodem przez kolejne 72 godziny.
Jazda pod wpływem alkoholu
Policjant stwierdzający nieprawidłowości podczas kontroli trzeźwości, czyli przekroczenie normy 0,2 promila w wydychanym powietrzu nie tylko zatrzymuje obligatoryjnie prawo jazdy, ale uniemożliwia dalsze kierowanie pojazdem. W tym przypadku przepisy mówią jasno, że samo uzasadnione podejrzenie może być przesłanką do wymienionych czynności. Zatrzymanie prawa jazdy następuje również, jeśli:
- kierowca nie ma ważnego zaświadczenia o badaniu technicznym blokady alkoholowej z pozytywnym wynikiem,
- kierujący nie ma świadectwa, które potwierdza kalibrację blokady alkoholowej,
- kierowca jest uprawniony do prowadzenia wyłącznie pojazdu wyposażonego w blokadę alkoholową, a samochód prowadzony jej nie posiada.
Dotyczy to jednak rzadkich przypadków, kiedy ktoś otrzymał sądowy zakaz prowadzenia pojazdów. Następnie, po upływie połowy czasu lub po upływie 10 lat w przypadku dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów, można zwrócić się do sądu o warunkową możliwość prowadzenia pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową.
Zatrzymanie obligatoryjne w przypadku przekroczenia limitu punktów karnych
Zatrzymanie pojazdu i postępowanie mandatowe zakończone przyznaniem punktów karnych zakończą się zatrzymaniem przez policjanta prawa jazdy, jeśli nastąpi przekroczenie liczby 24 punktów karnych. Mowa jest o zsumowaniu posiadanych aktualnie punktów karnych i doliczenie powstałych za aktualne wykroczenie. Po zmianie przepisów zatrzymanie prawa jazdy przez policjanta nastąpi, jeżeli 24 punkty zdobyło się w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny. Niestety policjanci nadal błędnie zatrzymują prawo jazdy w każdym przypadku przekroczenia 24 punktów. Nie oznacza to, że system 24 punktów nie działa. Starosta skieruje na badanie psychologiczne oraz na kurs reedukacyjny lub może skierować na ponowny egzamin.
Policjant musi zatrzymać prawo jazdy również w przypadku obniżonej wartości do 20 punktów karnych. Kierowca może mieć niższy limit, jeśli:
- kierujący pojazdem posiada prawo jazdy krócej niż 1 rok,
Dodatkowo policjant zatrzyma prawo jazdy, jeżeli:
- kierujący pojazdem w ciągu 2 lat od wydania prawa jazdy popełnił przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
- kierujący pojazdem w ciągu 2 lat popełnił 3 wykroczenia spośród następujących: spowodowanie zagrożenia w ruchu drogowym, prowadzenie pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, przekroczenie prędkości o ponad 30 km/h oraz zagrożenie bezpieczeństwa innej osoby podczas prowadzenia pojazdu na drodze wewnętrznej.
Sam stan dokumentów również upoważnia do ich zatrzymania
Kierowca pojazdu zarówno osobowego, jak i ciężarowego musi dbać o prawo jazdy, aby podczas kontroli możliwa była pełna jego weryfikacja. Zły stan dokumentu także jest obligatoryjnym czynnikiem decydującym o zatrzymaniu prawa jazdy. Jeśli policjant podczas kontroli nie będzie mógł odczytać prawidłowo danych z dokumentu ze względu na uszkodzenia, zabrudzenia, załamania, zatrzyma je. W przypadku, gdy istnieje podejrzenie, że dokument został sfałszowany lub podrobiony, policjant również ma prawo do jego zatrzymania.
Czy policjant zawsze ma obowiązek zatrzymania prawa jazdy?
Nie, Policja nie zawsze ma obligatoryjny obowiązek zatrzymania prawa jazdy. Fakultatywnie policjant może zatrzymać prawo jazdy, nie będąc do tego zobowiązanym, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierujący popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być nałożony na niego zakaz prowadzenia pojazdów. Sam zakaz prowadzenia pojazdów na czas określony albo dożywotnio na kierowcę może nałożyć sąd. Natomiast policjant nie może zatrzymać prawa jazdy, jeśli zostało wydane osobie z immunitetem dyplomatycznym lub kierowcy, który nie ma go przy sobie.
Zatrzymanie prawa jazdy a utrata prawa jazdy
Zatrzymanie prawa jazdy następuje przez policjanta, natomiast jego odebranie, czy inaczej ujmując utrata, zależy już od starosty. On wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy. Od tej decyzji można się odwołać. W miastach na prawach powiatu robi to Prezydent Miasta. Za popełnienie wykroczeń lub przestępstw drogowych grozi kierowcy utrata prawa jazdy na czas określony, a nawet dożywotnio. W przypadku wykroczeń sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat. Sprawy dotyczące przestępstw drogowych kończą się co do zasady minimum 3 latami utraty uprawnień i maksimum na 10 lat w przypadku okresowej utraty uprawnienia. W wyjątkowych przypadkach może to być krótszy okres. Kierowca w sytuacji najcięższych przestępstw czy recydywy może utracić uprawnienia dożywotnio. Jednak sądy formalnie orzekają zakazy prowadzenia pojazdów i nie ma to nic wspólnego z tym, czy ktoś prawo jazdy posiada, czy też nie posiada.
Pomoc prawna w razie zatrzymania prawa jazdy
Zatrzymanie prawa jazdy przez policjanta może być dopiero wstępem do dalszych czynności. Postępowanie sądowe może wykazać, że kierowca traci uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi na wiele lat, a nawet dożywotnio. Jest to tragedią dla zawodowych kierowców, nawet jeśli utracili uprawnienia podczas prywatnej podróży. Niewiele mniejsze konsekwencje ponoszą przedstawiciele handlowi czy taksówkarze.
Każda sprawa jest inna. Są sytuacje, kiedy nic lub prawie nic nie można zrobić, bo sprawa jest oczywista, a kara standardowa. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy można postępowanie warunkowo umorzyć lub w nietypowych przypadkach walczyć o uniewinnienie. Fachowa pomoc prawna powinna charakteryzować się uczciwością w stosunku do klienta. Radca prawny lub adwokat powinien mając odpowiednią praktykę zawodową wskazać, jakie są realne szanse w sprawie przedstawionej przez klienta. Ważne jest, aby prawnik udzielając porady prawnej miał jak najwięcej informacji, szczególnie tej dotyczącej wcześniejszej karalności – również w zakresie mandatów za wykroczenia drogowe.
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących przestępstwa szpiegostwa oraz współpracy z naszą kancelarią zapraszamy do kontaktu przez stronę internetową, telefonicznie lub przez wizytę osobistą w biurze. Zapraszamy do naszych dwóch fili Kancelaria Adwokacka - Adwokat Tomasz Kazubski Wodzisław Śląski lub Kancelaria Prawna - Adwokat Rybnik
