Kiedy mamy do czynienia z rozbojem?
Rozbój to jedno z najpoważniejszych przestępstw przeciwko mieniu, określone w art. 280 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem, jest to postać kradzieży:
- przy użyciu (lub groźbie jej użycia) przemocy wobec innej osoby
- po doprowadzeniu innej osoby do stanu nieprzytomności lub bezbronności
Kodeks karny przewiduje również kwalifikowaną formę rozboju (art. 280 § 2 kk), kiedy sprawca posługuje się:
- bronią palną,
- nożem,
- podobnie niebezpiecznym przedmiotem,
- środkiem obezwładniającym
albo działa w inny sposób, bezpośrednio zagrażający życiu innej osoby.
Zgodnie z wiodącą linią orzeczniczą, za rozbój uznawana jest nie tylko sytuacja, kiedy sprawca przy użyciu przemocy zabiera jakąś rzecz, ale również, jeśli pod wpływem tej przemocy albo groźby jej użycia, osoba pokrzywdzona sama tę rzecz sprawcy wyda.
Oba rodzaje rozboju mogą być popełnione jedynie umyślnie - pierwszy typ (art. 280 § 1 kk) to występek, drugi (art. 280 § 2 kk) jest już zbrodnią.
Przemoc lub groźba jej użycia
Rozbój to postać kradzieży, do której dokonania sprawca używa drastycznych metod, jak chociażby przemoc. Przemoc należy interpretować jako oddziaływanie na daną osobę w sposób fizyczny i bezpośredni tak, aby uniemożliwić jej stawianie oporu.
Za użycie przemocy wobec innej osoby może być uznane samo naruszenie nietykalności cielesnej w celu odebrania komuś rzeczy, na przykład szarpnięcie za rękaw płaszcza, pociągnięcie za włosy, cios w twarz czy inną część ciała. Co ważne, użycie nawet niewielkiej siły może być uznane za przemoc, jeśli takie zachowanie skutecznie przełamie opór pokrzywdzonego.
Aby mówić o rozboju wystarczy, że sprawca zagrozi użyciem przemocy, np. zagrozi osobie, że do niej strzeli z broni, jeśli nie odda mu danej rzeczy. Groźba użycia musi:
- być bezprawna,
- wymierzona w konkretną osobę,
- budzić uzasadnione obawy, że zostanie spełniona.
Groźba wcale nie musi zostać wyrażona przez sprawcę w sposób werbalny, wystarczy, że z jego zachowania wynika, że grozi pokrzywdzonemu.
Doprowadzenie do nieprzytomności lub bezbronności
W celu dokonania kradzieży, oprócz użycia wobec danej osoby przemocy, sprawca rozboju może doprowadzić ją do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Nieprzytomność należy rozumieć jako utratę świadomości, np. wskutek ogłuszenia ciosem w głowę.
Doprowadzeniem do bezbronności będzie wszystko to, co uniemożliwia pokrzywdzonemu fizyczne zapobiegnięcie przestępstwu, ale równocześnie nie odbywa się z użyciem przemocy czy doprowadzeniem do nieprzytomności, np. zabranie wózka inwalidzkiego osobie niepełnosprawnej ruchowo, podanie środków farmakologicznych o działaniu usypiającym czy okazanie pokrzywdzonemu posiadanego przez sprawcę niebezpiecznego narzędzia, które wywoła w nim uczucie strachu i zagrożenia.
Posłużenie się bronią palną, nożem i innym niebezpiecznym narzędziem
Art. 280 § 2 kk przewiduje kwalifikowany typ rozboju, czyli rozbój z użyciem broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego narzędzia, lub wykorzystanie tych środków wspólnie z osobą, która taką bronią się posługuje. Jest to zatem przestępstwo traktowane na gruncie przepisów “surowiej”, ponieważ użyte do jego popełnienia narzędzia stanowią większe zagrożenie dla życia pokrzywdzonego.
Poza bronią palną i nożem, sprawca może posługiwać się również innym niebezpiecznym narzędziem, za które w orzecznictwie przyjmuje się na przykład: długi śrubokręt z ostrym końcem, młotek, siekierę, ostry kawałek szkła, kastet, żelazko, a nawet szczucie agresywnym psem skutkujące atakiem.
Posługiwaniem się będzie nie tylko faktycznie użycie broni czy niebezpiecznego narzędzia, ale również pokazanie go (zademonstrowanie) pokrzywdzonemu (np. pokazanie pistoletu schowanego w kieszeni kurtki w celu wywołania poczucia zagrożenia).
Działanie w sposób zagrażający życiu musi być działaniem zagrażającym faktycznie i realnie przy użyciu szczególnie zintensyfikowanej przemocy. Dla popełnienia przestępstwa obojętne pozostaje, czy zachowanie sprawcy spowodowało skutki w zdrowiu i życiu osoby poszkodowanej (tak orzekł we wrześniu tego roku Sąd Najwyższy w postanowieniu o sygn. II KK 139/20).
Współsprawstwo
Aby możliwe było przypisanie danej osobie współsprawstwa w popełnieniu kwalifikowanego przestępstwa rozboju, nie jest wymagane, aby taka osoba posługiwała się bronią (lub innym niebezpiecznym narzędziem). Wystarczy, że jeden ze współdziałających posługuje się takim narzędziem.
Wobec osoby działającej z kimś posługującym się bronią palną, nożem albo innym niebezpiecznym narzędziem lub działającym w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu, jeśli taka osoba miała świadomość zachowania tej drugiej i się na nie godziła, stosuje się surowszą karę przez wzgląd na wagę przestępstwa.
Rozbój jako “wypadek mniejszej wagi”
Co do określonych przestępstw przeciwko mieniu, kodeks karny stosuje pewne “uprzywilejowanie” w zakresie złagodzenia kary. Do tego katalogu zaliczony został rozbój, ale będący występkiem, tj. z art. 280 § 1 kk.
Może zdarzyć się tak, że dany czyn zostanie uznany za “wypadek mniejszej wagi”. Kodeks karny nie zawiera, co prawda, jego definicji, ale przyjmuje się, że jest to taki czyn, który choć wypełnia znamiona określonego przestępstwa, w danych okolicznościach (zachowanie sprawcy, użyte do popełnienia przestępstwa narzędzia, rozmiar wyrządzonej szkody itp.) może zostać uznany za niższy niż podstawowy typ tego przestępstwa, ze względu na mniejszą szkodliwość społeczną czynu i winę sprawcy.
Za uznaniem rozboju za wypadek mniejszej wagi mogą przemawiać choćby niewielka wartość skradzionego mienia czy niewielki stopień pokrzywdzenia osoby pokrzywdzonej.
Jakie kary grożą sprawcy rozboju
Rozbój jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności:
- od 2 do 12 lat przy rozboju z art. 280 § 1 kk (typ podstawowy),
- na czas nie krótszy niż 3 lata przy rozboju kwalifikowanym z art. 280 § 2 kk,
- od 3 miesięcy do 5 lat w przypadku uznania rozboju za tzw. wypadek mniejszej wagi.
Uznanie rozboju, w określonych okolicznościach, za wypadek mniejszej wagi otwiera możliwość ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania.
Skutki popełnienia przestępstwa rozboju mogą powodować konieczność rozważenia odpowiedzialności także z innych przepisów Kodeksu karnego, co może wynikać np. ze spowodowania uszczerbku na zdrowiu czy nieumyślnego spowodowania śmierci. Każdorazowo zależy to od okoliczności sprawy.
Rozbój jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego.
Rozbój - pomoc prawna
Przestępstwo rozboju to poważny zarzut. Fakt, iż aby można zarzucić sprawcy rozbój, istnieje konieczność spełnienia szeregu określonych przesłanek, powoduje, że oskarżony o taki czyn powinien zabezpieczyć własne interesy w postępowaniu karnym i zadbać o wsparcie doświadczonego obrońcy.
Zapraszamy do naszych dwóch fili Kancelaria Adwokacka - Adwokat Tomasz Kazubski Wodzisław Śląski lub Kancelaria Prawna - Adwokat Rybnik
