Zatrzymanie przez Policję, a zastosowanie aresztu wobec zatrzymanego to dwie zupełnie różne czynności. W jakich okolicznościach Policja może dokonać zatrzymania? Jakie prawa przysługują zatrzymanemu i aresztowanemu?
Pojęcia aresztu tymczasowego i zatrzymania często są mylone szczególnie przez osoby zatrzymane. Aresztem nie nazywamy pomieszczenia, w którym przetrzymywana jest osoba zatrzymana np.: na 48 h na czas podjęcia pierwszych czynności. Dopiero osadzenie w areszcie śledczym w charakterze podejrzanego lub oskarżonego do momentu wyjaśnienia sprawy nazywamy aresztowaniem. Różnice wynikają nie tylko z charakteru ograniczenia wolności, ale również z jej celowości. Na jakiej podstawie Policja dokonuje zatrzymania i kiedy sąd wyda orzeczenie o zastosowaniu aresztu?
Podstawy do zatrzymania podejrzanego
Prawnie podstawą do zatrzymania (naruszenia wolności jednostki) przez Policję jest Kodeks postępowania karnego (art. 244 § 1). Funkcjonariusze, opierając się obligatoryjnie na prawie, zatrzymują podejrzanego (podejrzewanego) o popełnienie przestępstwa. Bardzo ważnymi są przesłanki prowadzące do konieczności zatrzymania podejrzanego. Najważniejszą okolicznością braną pod uwagę przez Policję (oraz inne służby) jest istnienie uzasadnionego przypuszczenia, że osoba popełniła przestępstwo. Zatrzymanie następuje z obawy przed:
• możliwością ucieczki przez podejrzanego,
• ukryciem się potencjalnego sprawcy,
• zatarciem śladów przestępstwa,
• zniszczeniem dowodów wskazujących na podejrzanego.
Ponadto Policja może zatrzymać jeżeli:
• nie można ustalić tożsamości sprawcy,
• jest możliwość przeprowadzenia postępowania w trybie przyśpieszonym.
Policja dokonuje zatrzymania również na polecenie prokuratora. Zarządza on zatrzymanie, gdy istnieje uzasadniona obawa, że podejrzany nie stawi się na wezwanie, utrudni postępowanie lub zaistnieje konieczność zastosowania środka zapobiegawczego.
Jakie uprawnienia ma zatrzymany przez Policję?
Zatrzymany ma prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym takim jak adwokat Wodzisław Śląski. Ma również prawo do bezpośredniej rozmowy z nim bez udziału osób trzecich. Jedynie w wyjątkowych przypadkach może być obecny zatrzymujący.
Osoba zatrzymana ma ponadto prawo do informacji dotyczących powodu zatrzymania popartego rzetelnym dowodem. Do tego może złożyć pełne oświadczenie dotyczące podstaw zatrzymania i jego sposobu. Zatrzymany może powiadomić o ograniczeniu wolności wskazaną osobę oraz złożyć zażalenie do sądu dotyczące podstaw i sposobu zatrzymania (słuszności). Sąd ma obowiązek niezwłocznego rozpatrzenia wniesionego zażalenia.
Najpierw zatrzymanie, a dopiero potem areszt
Jeśli dojdzie już do samego zatrzymania podejrzanego przez funkcjonariuszy, to może być złożony wniosek do sądu o jego aresztowanie w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa. Wniosek trafia do sądu prowadzącego sprawę lub do odpowiedniego sądu rejonowego. Areszt jest środkiem prewencyjnym, stosowanym w toku postępowania karnego. Nie wolno mylić aresztu śledczego z miejscem dla zatrzymanych przez Policję czy innych funkcjonariuszy prawa.
W postępowaniu przygotowawczym po przesłuchaniu przez prokuratora i przedstawieniu zarzutów, prokurator może złożyć wniosek do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztu. Sam środek zapobiegawczy jest stosowany na okres od jednego do trzech miesięcy, jednak może ulec wydłużeniu nawet do czasu odbywania kary. Zarówno aresztowanemu, jego obrońcy, jak i prokuratorowi przysługuje prawo zażalenia wobec zastosowania aresztu w ciągu 7 dni od wydania orzeczenia. Zażalenie rozpatruje sąd wyższej instancji, ale jest ono składane za pośrednictwem sądu stosującego areszt.
Kiedy można zastosować areszt?
Tymczasowe aresztowanie jako środek izolacyjny musi spełnić określone przesłanki, aby mogło zostać zastosowane. Jego zadaniem jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Dowody zebrane podczas postępowania przygotowawczego muszą wskazać duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez podejrzanego lub oskarżonego. Do tego sam areszt może stanowić środek zapobiegawczy przed popełnieniem innego przestępstwa.
Według Kodeksu postępowania karnego art. 258 § 1-3 istnieje możliwość aresztowania podejrzanego (lub oskarżonego), jeśli:
• są przesłanki świadczące o możliwości jego ucieczki lub ukrywania się,
• nie można ustalić tożsamości podejrzanego,
• nie ma on stałego miejsca pobytu w kraju,
• będzie prawdopodobnie nakłaniał do składania fałszywych zeznań czy wyjaśnień,
• bezprawnie utrudniał będzie prowadzone postępowanie.
Ponadto aresztowania dokonuje się wobec osoby, której zarzucono popełnienie przestępstwa zagrożonego karą co najmniej 8 lat więzienia albo istnieje uzasadniona obawa, że popełni kolejne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu lub gdy groził popełnieniem tych przestępstw.
Uprawnienia aresztowanego
Zatrzymany, a następnie aresztowany ma określone prawa, które wymienia Kodeks karny wykonawczy. Aresztowany ma prawo do wyjaśnień ze strony organu prowadzącego postępowanie dotyczących powodów i przyczyn zastosowania środka izolacyjnego. Osoba osadzona może również wykonywać telefony i widywać bliskich, ale za zgodą prokuratora, a po wniesieniu aktu oskarżenia za zgodą sądu. Jeśli prokurator ma obawy, że kontakt aresztanta ze światem zewnętrznym może utrudnić śledztwo, to ma prawo odmówić korzystania z telefonu, a nawet widzeń z bliskimi. Widzenia z rodziną czy znajomymi odbywają się po stosownym wniosku i zgodą prokuratora lub sądu. Okres ważności zarządzenia o możliwości widywań jest zależny od organu wydającego pozwolenie. Aresztowany ma prawo do widzeń co do zasady co najmniej raz w miesiącu.
Wyłączenie stosowania tymczasowego aresztowania
Należy co do zasady odstąpić od środka izolacji w postaci aresztu, jeśli:
• spowoduje ciężkie skutki dla osadzonego albo jego rodziny,
• spowoduje lub może z dużym prawdopodobieństwem spowodować skutki zagrażające zdrowiu albo życiu aresztowanego.
Należy pamiętać, że nie ma tutaj mowy o pogorszeniu się sytuacji bytowej czy emocjonalnej, a o czynnikach zagrażających egzystencji oskarżonego lub jego rodziny. Aresztu nie można co do zasady zastosować wobec osoby, która popełniła przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku lub z okoliczności sprawy wynika, że kara pozbawienia wolności będzie zawieszona lub okres stosowania tymczasowego aresztu będzie dłuższy niż orzeczona kara.
Pomoc prawna w sprawie aresztowania
Brak znajomości prawa często doprowadza do sytuacji, że osoba podejrzana sama siebie obciążą w toku postępowania, a czasami można uniknąć zatrzymania lub aresztu. Jeżeli ktoś spodziewa się zatrzymania lub aresztu i będzie chciał skorzystać w pomocy kancelarii adwokackiej to warto pomyśleć o tym wcześniej. Najgorsza sytuacja jest wtedy, gdy nagle osoba zostaje zatrzymana, nie ma kontaktu de facto ze światem zewnętrznym i rodzina na szybko poszukuje obrońcy. Ze względu na ograniczenia czasowe, zaplanowane rozprawy, wielu prawników jest zmuszonych odmówić pomocy. Czasami w ten sposób trafia się na przypadkowego adwokata lub radcę prawnego, któremu powierza się obronę.
Prawnik czy kancelaria prawna może zdecydowanie wcześniej dokonać analizy sprawy. Przygotować plan działań. Oczywiście udział obrońcy nie jest obowiązkowy. Można próbować samemu bronić się. Można również wnosić o przydzielenie obrońcy z urzędu.
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących przestępstwa szpiegostwa oraz współpracy z naszą kancelarią zapraszamy do kontaktu przez stronę internetową, telefonicznie lub przez wizytę osobistą w biurze. Zapraszamy do naszych dwóch fili Kancelaria Adwokacka - Adwokat Tomasz Kazubski Wodzisław Śląski lub Kancelaria Prawna - Adwokat Rybnik
