Polskie ustawodawstwo nie zdefiniowało jednoznacznie piractwa. Przestępstwo piractwa jest rozumiane według naukowych definicji jako nielegalne wykorzystywanie i przetwarzanie cudzego mienia intelektualnego bez zgody autora. Czym jest dokładnie piractwo i jakie sankcje za nie grożą?
Najprościej ujmując, piractwo jest celowym lub nieumyślnym działaniem wykorzystującym cudzą pracę twórczą. Polega ono na kopiowaniu plików, programów, gier, utworów muzycznych czy filmów bez opłaty licencyjnej lub wiedzy autora. Następnie czynność dopełniona jest uzyskaniem korzyści osobistej lub majątkowej. Pirat dopuszczający się czynu zabronionego odnosi korzyść finansową przez sprzedaż skradzionego oprogramowania czy unikając opłaty licencyjnej. Może również czerpać korzyść przez stosowanie nielegalnego oprogramowania do prowadzenia firmy. Przykładem może być pozyskanie wartościowego programu księgowego. Piractwo jest sankcjonowane przez Kodeks karny oraz ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przybliżamy, kto i na jakich zasadach odpowiada za piractwo.
Kim jest pirat?
Zanim omówione zostaną sankcje karne i cywilne za piractwo, należy odpowiedzieć na pytanie: „Kim jest pirat?”. Otóż jest to osoba, która bez wiedzy autora lub wniesionej opłaty licencyjnej:
- kopiuje utwór, oprogramowanie – własność intelektualną (choć nie zawsze),
- pobiera program komputerowy z nielegalnych źródeł,
- współdzieli się zdobytymi nielegalnie materiałami (są wyjątki),
- sprzedaje nabyte utwory czy oprogramowanie,
- podrabia oprogramowanie,
- instaluje na komputerze prywatnym lub firmowym więcej kopi niż przewiduje licencja.
Piractwem jest również nabywanie nielegalnego oprogramowania komputerowego lub utworu zapisanego na nośniku, mimo że uiszczono za nie opłatę, która jest niższa od opłaty za program lub utwór legalny. Dokonując zakupu programu komputerowego zdobytego nieuczciwie, również kupujący popełnia umyślne przestępstwo piractwa. Jest ono nieumyślne, jeśli kupujący nie jest świadomy jego pochodzenia, czy sposobu nabycia przez sprzedającego.
Kiedy dzielenie się lub udostępnianie utworów jest legalne?
Nie każdy przypadek dzielenia się utworami jest przestępstwem piractwa. Udostępnianie opublikowanych dzieł w popularnych serwisach jest legalne pod warunkiem, że udostępniamy to naszym znajomym. Nie można również przypisywać sobie autorstwa i należy udostępniać treści w niezmienionej formie. Ściąganie utworów na użytek własny z licencjonowanych źródeł również nie jest piractwem. Muzyka, filmy mogą zostać pobrane, jeśli wykorzystywane są do użytku własnego. Dotyczy to utworów, które twórcy sami już rozpowszechnili. Podobnie jest z książkami czy artykułami.
Przepisy mówią, że można dzielić się pojedynczymi utworami. Zatem nie mogą to być setki filmów lub piosenek. Dodatkowo osoby te muszą być rodziną lub osobami, z którymi łączy nas stosunek towarzyski. Komentarze precyzują ten ostatni przypadek w ten sposób, że znajomość łącząca dwoje ludzi musi się opierać również na innych relacjach niż związane z wymianą utworów (najczęściej plików).
Odpowiedzialność cywilna za piractwo
Jeśli wiemy, gdzie leży granica między legalnym wykorzystywaniem cudzej własności intelektualnej a piractwem, czas omówić odpowiedzialność prawną. W wypadku nieuprawnionego działania autor dzieła może zażądać dwukrotności stosownego wynagrodzenia za korzystanie z utworu, którym może być np. gra komputerowa. Dotychczasową trzykrotność wynagrodzenia za zawinione działanie w 2015 roku Trybunał
Konstytucyjny uznał za niedopuszczalne w myśl norm ustawy zasadniczej.
Podobnie jest ze ściąganiem i użytkowaniem oprogramowania firmowego. Nawet jeśli pracownik ściągnie nielegalne oprogramowanie na komputer firmowy, to przedsiębiorstwo łamie prawo. W tym wypadku autor również może na drodze cywilnej dochodzić swoich praw licencyjnych – autorskich. Sam pracownik odpowiada natomiast regresowo wobec pracodawcy.
Odpowiedzialność karna
Sprawy karne dotyczą przede wszystkim rozmyślnego i celowego działania. Poza sankcjami finansowymi, karami grzywny, sprawcy piractwa mogą otrzymać kary pozbawienia wolności. Osiąganie korzyści majątkowych przez sprzedaż zdobytych utworów podlegają przepisom karnym ustawy Prawo autorskie i prawa pokrewne. Uczynienie sobie stałego źródła dochodu z piractwa również podlega odpowiedzialności karnej. Część przepisów karnych dotyczących programów komputerowych znajduje się również w Kodeksie karnym.
Ściąganie programów komputerowych na urządzenia firmowe również zagrożone jest konsekwencjami karnymi. W tej jednak sytuacji odpowiedzialność ponosi pracownik, a nie podmiot gospodarczy. Dodatkowo przestępstwo może popełnić osoba decyzyjna w firmie oraz ta, która nadzoruje sprzęt IT z oprogramowaniem.
Firmy oraz inne podmioty mogą również odpowiadać z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Ustawa ta do tej pory była rzadko stosowana, ale ma się to zmienić. Warunkiem uruchomienia procedury tam opisanej jest uznanie winy popełnienia przestępstwa przez konkretną osobę, co do zasady poprzez prawomocne skazanie jej w postępowaniu karnym.
W przypadku posądzenia o piractwo warto skorzystać z porady naszej kancelarii - Kancelaria Adwokacka Wodzisław Śląski . Pomoc doświadczonego adwokata jest niezastąpiona podczas każdego postępowania.
W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących przestępstwa szpiegostwa oraz współpracy z naszą kancelarią zapraszamy do kontaktu przez stronę internetową, telefonicznie lub przez wizytę osobistą w biurze.
Zapraszamy do naszych dwóch fili Kancelaria Adwokacka - Adwokat Tomasz Kazubski Wodzisław Śląski lub Kancelaria Prawna - Adwokat Rybnik
