W wiadomościach na temat różnych przestępstw, często można spotkać się z określeniem, że dany przestępca jest recydywistą. Mimo, iż recydywa to słowo powszechnie znane, wydaje się, że intuicyjne pojmowanie tej instytucji prawa karnego nie zawsze pokrywa się z jej prawdziwym znaczeniem opisanym w Kodeksie karnym. Warto zatem poznać, czym tak naprawdę jest i kiedy możemy o niej mówić.
Czym jest recydywa?
Regulacje dotyczące instytucji recydywy zostały zawarte w Rozdziale VII Kodeksu karnego. Jest to swego rodzaju dodatkowa kara dla przestępcy, jeżeli ten, mimo skazania za popełnienie przestępstwa, w określonym czasie dopuszcza się go ponownie bądź popełnia podobne przestępstwo. Wymierzona przez sąd kara za popełnienie przestępstwa ma między innymi charakter wychowawczy i służy temu, aby przestępca przemyślał swoje zachowanie, wyciągnął odpowiednie wnioski i zresocjalizował się.
Jeżeli mimo odbycia kary, przestępca ponownie dopuszcza się przestępstwa, ustawodawca przewidział w tym przypadku wyjątkowe zaostrzenie kary, które może zastosować sąd.
Kiedy zachodzi recydywa?
Przepis art. 64 § 1 k.k. stanowi, że recydywa zachodzi wtedy, gdy w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary, sprawca skazany na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne popełnia przestępstwo podobne do tego, za które był już skazany. Definicja ta składa się z kilku elementów, dlatego też warto rozłożyć ją na czynniki pierwsze.
Pierwszym elementem jest skazanie przez sąd za przestępstwo umyślne. Biorąc pod uwagę intencjonalność sprawcy podczas popełniania przestępstwa, można wyróżnić dwie ogólne kategorie, czyli przestępstwa nieumyślne i umyślne. Z pierwszym mamy do czynienia, gdy sprawca dopuszcza się przestępstwa, mimo iż nie miał zamiaru go popełnić, choć mógł i powinien przewidzieć skutki swojego zachowania, a jego działanie wynika z niedbalstwa i nieznajomości prawa.
Przestępstwo umyślne polega na tym, że sprawca działa z pełną świadomością i zamiarem popełnienia przestępstwa. W tym kontekście należy wyróżnić dwa rodzaje umyślności - zamiar pośredni i bezpośredni. Pośredni to taki, kiedy sprawca wie, że jego działanie lub zaniechanie może skutkować popełnieniem przestępstwa, jednak godzi się na taki skutek, np. gdy widzi, że osoba obok ma zawał i mimo to nie udziela jej niezbędnej pomocy. Bezpośredni natomiast zachodzi wtedy, gdy sprawca z pełną świadomością aktywnie dąży do tego, by popełnić dane przestępstwo, np. włamywacz włamujący się do domu.
Zarówno przestępstwo umyślne popełnione w zamiarze pośrednim, jak i bezpośrednim mieści się w definicji recydywy.
Kolejnym elementem jest kara pozbawienia wolności. Kodeks karny przewiduje trzy rodzaje kar: grzywnę, ograniczenie wolności oraz pozbawienie wolności. Tylko przestępstwa, za które przewidziana jest kara pozbawienia wolności, kwalifikują się do wyżej wymienionej definicji. Co więcej, kara ta musi wynosić co najmniej sześć miesięcy.
Ostatnim elementem jest popełnienie umyślnego przestępstwa podobnego do przestępstwa, za które sprawca został skazany. Chodzi tu o przestępstwo z tej samej kategorii, co wcześniejsze, ujętej w konkretnym rozdziale Kodeksu karnego. Dla przykładu, rozdział XXXV k.k. zawiera katalog przestępstw przeciwko mieniu, a sprawca dokonuje kradzieży (art. 278 § 1 k.k.), a następnie, po odbyciu kary, dokonuje kradzieży z włamaniem (art. 279 § 1 k.k.).
Istnieje również pojęcie recydywy wielokrotnej, tzw. multirecydywy. Zachodzi ona, gdy:
- sprawca został skazany w warunkach zwykłej recydywy;
- odbył co najmniej rok kary pozbawienia wolności;
- ponownie popełnił umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem albo inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia;
- dokonał tego przestępstwa w okresie pięciu lat po odbyciu w całości lub w części ostatniej kary;
Co grozi za recydywę?
Jeżeli wcześniej skazany sprawca dopuszcza się kolejnego przestępstwa i staje się przez to recydywistą, wówczas sąd, wydając wyrok w sprawie, może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Oznacza to, że jeżeli za dane przestępstwo przewiduje się maksymalnie trzy lata pozbawienia wolności, sąd może zaostrzyć wymiar kary i skazać sprawcę na cztery i pół roku pozbawienia wolności. Zaostrzeniu mogą ulec również inne rodzaje kar, czyli grzywna i ograniczenie wolności.
Recydywa – pomoc prawnika
Dopuszczenie się recydywy może nieść za sobą poważne konsekwencje w postaci zwiększenia wymiaru kary nawet o połowę. Decyzja zawsze będzie należeć do sądu, który będzie indywidualnie oceniał każdą sprawę, dlatego ważna jest pomoc profesjonalnego pełnomocnika, który dzięki swojemu doświadczeniu i znajomości przepisów może doprowadzić do obniżenia wymiaru kary.
Zapraszamy do naszych dwóch fili Kancelaria Adwokacka - Adwokat Tomasz Kazubski Wodzisław Śląski lub Kancelaria Prawna - Adwokat Rybnik
